Ścieżki kariery dla absolwentów studiów prawniczych

Tegoroczni absolwenci studiów prawniczych właśnie odebrali dyplomy i niedługo staną przed wyborem dalszej ścieżki kariery. Tak samo jak w latach ubiegłych, olbrzymia większość podejdzie do egzaminów na aplikację radcowską lub adwokacką.

W świadomości społecznej zawód radcy prawnego nadal mocno łączy się z doradztwem prawnym dla przedsiębiorstw w sprawach gospodarczych, a zawód adwokata z reprezentowaniem osób fizycznych głównie w sprawach karnych i rodzinnych. Dziś podział ten jest już zupełnie nieadekwatny i archaiczny. Od 2015 roku, gdy zrównano uprawnienia radców prawnych i adwokatów w sprawach karnych, przestała istnieć ostatnia systemowa bariera odróżniająca obie te profesje. W obecnym stanie prawnym, zarówno radcy prawni, jak i adwokaci, uprawnieni są do reprezentowania osób fizycznych, osób prawnych i jednostek organizacyjnych przed wszystkimi sądami i organami, w sprawach z każdej dziedziny prawa (karnych, cywilnych, rodzinnych, administracyjnych itd.).

W tym kontekście, wydawać by się mogło, że młodzi prawnicy stojąc przed wyborem korporacji zawodowej mogą w zasadzie kierować się preferencjami co do koloru – wszak na sali sądowej radcowie prawni noszą togi z niebieskim, zaś adwokaci z zielonym żabotem. Nic bardziej mylnego. Istnieje kilka nieoczywistych różnic, również na poziomie samej aplikacji, które należy uświadomić sobie przed dokonaniem wyboru:

Analiza powyższego zestawienia zdaje się sugerować, że o ile aplikacja radcowska jest znacznie bardziej obciążająca pod kątem kolokwiów, to aplikacja adwokacka oferuje więcej zajęć praktycznych. Aplikacja radcowska, jak i sama przynależność do samorządu radcowskiego, wiążą się też z niższymi kosztami składek. Z punktu widzenia praktyki, najistotniejszą różnicą jest zakres form wykonywania zawodu – radcowie prawni mogą wykonywać swój zawód również w ramach umowy o pracę.

Drobne różnice pomiędzy oboma zawodami i praktyką odbywania aplikacji nie pozostają bez wpływu na ich popularność. Od lat na aplikację radcowską zdaje około 40-50% osób więcej niż na aplikację adwokacką. W zeszłym roku do egzaminu na aplikację radcowską podeszło 3 674, a na adwokacką – 2 490 osób.

Kto może zostać aplikantem?

Pomimo wprowadzenia ułatwień dla praktyków oraz doktorów i profesorów prawa, aplikacja pozostaje najpopularniejszą drogą do zdobycia uprawnień zawodu radcy i adwokata.

Aplikantem może zostać wyłącznie osoba, która ukończyła wyższe studia prawnicze w Rzeczypospolitej Polskiej i uzyskała tytuł magistra lub ukończyła zagraniczne studia prawnicze uznane w Rzeczypospolitej Polskiej. Ponadto kandydat musi być osobą niekaraną, korzystającą z pełni praw publicznych i posiadającą pełną zdolność do czynności prawnych. Nie bez znaczenia są też kryteria moralno-etyczne. Aplikantem musi być bowiem nieskazitelnego charakteru, a swym dotychczasowym zachowaniem musi dawać rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu radcy prawnego.

Kluczowym wymogiem wpisu na listę aplikantów pozostaje także uzyskanie pozytywnego wyniku z egzaminu wstępnego organizowanego przez komisje egzaminacyjne powołane przez Ministra Sprawiedliwości przy każdej okręgowej izbie radców prawnych i okręgowej radzie adwokackiej.

Niezbędne dokumenty oraz koszty

Egzamin wstępny na aplikację radcowską jest odpłatny, a w 2019 roku opłata ta wynosi 1125 zł i należy wpłacić ją na konto Ministerstwa Sprawiedliwości.

Rekrutacja na egzamin wstępny na aplikację radcowską w 2019 roku odbywa się poprzez elektroniczny system komputerowy zamieszczony na stronie EWNAR (https://ewnar.devconfido.pl).

Rejestracja elektroniczna ma charakter wyłącznie informacyjny i nie jest równoznaczna ze złożeniem zgłoszenia o przystąpieniu do egzaminu wstępnego na aplikację radcowską w rozumieniu przepisów ustawy o radcach prawnych. Oznacza to konieczność złożenia takiego zgłoszenia wraz z załącznikami (kompletem dokumentów) w formie pisemnej.

Na wskazanej powyżej stronie znajduje się szczegółowa instrukcja – krok po kroku, jak przejść procedurę rekrutacyjną on-line. W pierwszej kolejności należny zarejestrować swoje konto dostępu drogą internetową. Po zalogowaniu należy wypełnić i zapisać na komputerze formularz, następnie formularz należy wydrukować i podpisać.

Następnie formularz wraz z pozostałym kompletem dokumentów (wykaz poniżej) przesłać drogą pocztową lub złożyć bezpośrednio we właściwej okręgowej izbie radców prawnych.

Pisemne zgłoszenie o przystąpieniu do egzaminu wstępnego powinno zawierać szereg dokumentów, których pełną listę znaleźć można tu: https://oirp.walbrzych.pl/egzaminy/#wstepny

Czas na złożenie kompletu dokumentów upływa 14 sierpnia 2019 roku.

Egzamin wstępny na aplikacje radcowską i adwokacką odbywa się tego samego dnia, w tym roku 28 września (sobota), i polega na rozwiązaniu testu (jednokrotnego wyboru), zawierającego 150 pytań ze wszystkich niemal dziedzin prawa. Pytania dla przyszłych radców i adwokatów są identyczne, a zestawy z lat ubiegłych można znaleźć na stronach Ministerstwa Sprawiedliwości. Pytania są układane na podstawie aktów prawnych, których wykaz dostępny jest na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości pod adresem: https://www.gov.pl/web/sprawiedliwosc/ogloszenie-w-sprawie-wykazu-tytulow-aktow-prawnych-na-egzamin-wstepny-na-aplikacje-adwokacka-i-radcowska-w-2019-r  
Egzamin na aplikację uważa się za zdany, jeżeli zdający udzielił poprawnej odpowiedzi na co najmniej 100 ze 150 pytań.

Zdawalność egzaminów w skali kraju na aplikacje w ostatniej dekadzie była mocno zróżnicowana. Najgorzej egzaminy wypadały w latach 2010 i 2015, gdy zdawalność wyniosła 25-40%. Najlepsze wyniki przypadają na lata 2017-18, gdy osiągnęła ona niemal 60%.  

Aplikacja jest odpłatna i zgodnie z rozporządzeniem z 2005 roku opłata wynosiła czterokrotność (od 2 września 2009 roku wynosi trzyipółkrotność) minimalnego wynagrodzenia za pracę w ujęciu rocznym. Opłata aplikanta może być rozłożona na raty, a także może być odroczony termin jej płatności o czym decyduje właściwa rada okręgowej izby radców prawnych albo okręgowa rada adwokacka.

Aplikanci jako członkowie okręgowych izb radców prawnych lub okręgowych rad adwokackich są zobowiązani do wnoszenia składki członkowskiej (miesięcznie po 20 zł dla aplikanta radcowskiego, 100 zł – adwokackiego). Po sześciu miesiącach aplikacji aplikanci radcowscy mają prawo występować przed sądami, organami ścigania i organami administracji publicznej, z wyjątkiem Sądu Najwyższego, Naczelnego Sądu Administracyjnego, Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu.

Uprawnienia aplikanta

Aplikant radcowski może sporządzać i podpisywać pisma procesowe związane z występowaniem radcy prawnego przed sądami, organami ścigania i organami administracji publicznej – z wyraźnego upoważnienia radcy prawnego, z wyłączeniem apelacji, skargi kasacyjnej i skargi konstytucyjnej. Każdy aplikant musi mieć patrona, który sprawuje bezpośrednią opiekę nad jego rozwojem zawodowym.

W trakcie aplikacji aplikanci obowiązani są do uczestniczenia w zajęciach teoretycznych (zwykle kilka godzin w tygodniu) oraz do odbywania praktyk w sądach, prokuraturach i innych jednostkach (raz w tygodniu). W trakcie szkolenia sprawdzana jest wiedza aplikantów w formie kolokwiów. Aplikacja trwa trzy lata i kończy się egzaminem zawodowym, przeprowadzanym przez Ministerstwo Sprawiedliwości.

Gdzie można odbywać aplikację na terenie Dolnym Śląsku?

Kandydaci na radców i adwokatów z Dolnego Śląska znajdują się w komfortowej sytuacji, ponieważ w naszym województwie znajdują się aż dwie okręgowe izby radców prawnych i dwie okręgowe rady adwokackie. Są one zlokalizowane we Wrocławiu i w Wałbrzychu. Wybór miejsca odbywania aplikacji nie jest oczywisty. Różnice omówimy poniżej na przykładzie OIRP w Wałbrzychu i w OIRP we Wrocławiu.

W pierwszej kolejności należy zauważyć, że wrocławska Izba jest ponad 2,5-krotnie liczniejsza od wałbrzyskiej, choć to ta druga obejmuje swym zasięgiem obszar 3-krotnie większy. Przekłada się to również na liczbę aplikantów. We Wrocławiu na każdym roku aplikacji uczy się średnio 140-150 osób, podczas gdy w Wałbrzychu liczba aplikantów na danym roku nie przekracza 40 osób.

Największe różnice wydają się dotyczyć organizacji samego szkolenia. Ze względu na dużą liczbę aplikantów, zajęcia teoretyczne we Wrocławiu prowadzone są w trzech grupach. Każda grupa odbywa zajęcia w innym dniu tygodnia. Są to bez wyjątku dni pracujące.

W Wałbrzychu zastosowano zupełnie inne rozwiązanie. Nie ma tutaj konieczności dzielenia aplikantów na grupy, a zajęcia odbywają się zawsze w sobotę. Choć dla niektórych jest to zapewne utrudnienie, to pracodawcy na pewno doceniają fakt, że pracownik-aplikant jest dla nich dostępny w pełnym tygodniowym wymiarze czasu pracy.

Zajęcia praktyczne w sądach, prokuraturach, urzędach w obu izbach są – co oczywiste – prowadzone w ciągu tygodnia.

Na koniec najistotniejsze – zdawalność egzaminu radcowskiego. W 2019 roku lepszym wynikiem pochwalić mogła się Izba wałbrzyska, w której pozytywny wynik uzyskało 85% zdających, wobec 81% we Wrocławiu.

Wyboru miejsca odbywania aplikacji każdy z kandydatów musi dokonać sam. O wypowiedź poprosiliśmy jednak Macieja, radcę prawnego z Okręgowej Izby Radców Prawnych w Wałbrzychu, który aplikację odbywał w obu dolnośląskich izbach.

R: Jak wspomina Pan aplikację?

M: Wspaniale. Wiele się nauczyłem, poznałem od strony praktycznej funkcjonowanie sądów i kluczowych organów administracji, a poza tym świetnie się bawiłem. Swoich obecnych wspólników również poznałem na aplikacji.

R: Jest Pan wrocławianinem, zatem jak to się stało, że aplikację odbywał Pan w dwóch dolnośląskich izbach?

M: To dłuższa historia. Prawo jest drugim kierunkiem studiów, jaki ukończyłem. Aplikację rozpocząłem kilka lat po ich ukończeniu, jednocześnie pracując w firmie zajmującej się doradztwem strategicznym. Wybrałem Wrocław, bo po pierwsze zajęcia odbywały się 300m od mojego biura, a po drugie nawet nie wiedziałem, że są inne opcje. Do Wałbrzycha przeniosłem się po zaliczeniu pierwszego roku. Powodów było kilka. Mój pracodawca, delikatnie mówiąc, nie był zachwycony zajęciami, które odbywały się w trakcie normalnego tygodnia pracy, ja natomiast „nie byłem zachwycony” i tak wolałbym to pozostawić.

R: Czy „przeprowadzka” do Wałbrzycha coś zmieniła?

M: Diametralnie. Aplikacja przestała kolidować z pracą zawodową. Pozytywnie zaskoczyło mnie też podejście władz do aplikantów i sama atmosfera, zarówno na zajęciach, jak i w czasie wyjazdów integracyjnych. Dość wspomnieć, że z moją grupą aplikacyjną spotykamy się regularnie do dziś.

R: Czyli nie żałuje Pan zmiany?

M: Nie. Zresztą nie jestem w tym odosobniony. Tylko na moim roku, do Wałbrzycha przeniosło się przynajmniej 10-12 osób. Wszystkie zostały później radcami i obecnie należą do Izby wałbrzyskiej.
 
R: Dziękuję za rozmowę.

M: Ja również.


ip

Źródła:
 
https://pl.wikipedia.org/wiki/Aplikacja_radcowska
    
https://oirp.walbrzych.pl/egzaminy/
    
https://www.arslege.pl/ustawa-o-radcach-prawnych/k44/s1749/
    
http://oirp.gda.pl/niebieskiparasol/prawnik-mecenas-adwokat-czym-sie-roznia-i-kto-to-wlasciwie-jest-radca-prawny/

fot:

zdjęcie główne - pixabay.com/succo
tabele - materiały prasowe